Lý thuyết Bài 3. Châu Á từ năm 1918 đến năm 1945 SVIP

I. Nhật Bản

* Giai đoạn 1918 - 1925:

- Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, kinh tế Nhật Bản tăng trưởng trong thời gian ngắn.

- Sau đó rơi vào tình trạng khủng hoảng do ảnh hưởng của thiên tai và lạm phát.

- Các cuộc đấu tranh của công nhân và các tầng lớp nhân dân tiếp tục diễn ra, tiêu biểu là cuộc bạo động gạo năm 1918.

- Tháng 7 - 1922, Đảng Cộng sản Nhật Bản được thành lập.

Thủ đô Tô-ki-ô sau trận động đất tháng 9 - 1923

* Giai đoạn 1925 - 1933:

- Cuộc đại suy thoái kinh tế diễn ra sớm ở Nhật Bản (1927).

- Hậu quả nặng nề:

+ Sản xuất công nghiệp sụt giảm 32,5%.

+ 15% người lao động bị thất nghiệp.

+ Nạn đói bùng phát ở nông thôn,...

* Giai đoạn 1933 - 1945:

- Đại suy thoái làm gia tăng những bất mãn của Nhật Bản với Trật tự Véc-xai-Oa-sinh-tơn, dẫn đến sự phục hồi của chủ nghĩa quân phiệt:

+ Về đối nội, Chính phủ Nhật quân phiệt hoá bộ máy nhà nước.

+ Về đối ngoại, Nhật Bản tiến hành các cuộc chiến tranh xâm lược mở rộng lãnh thổ: xâm chiếm Mãn Châu (1931), mở rộng xâm lược Trung Quốc (1937).

Nhật Bản xâm lược Trung Quốc

- Trong Chiến tranh thế giới thứ hai:

+ Xâm lược các nước Đông Nam Á.

+ Tấn công căn cứ quân sự của Mỹ tại Trân Châu Cảng.

+ Mở rộng chiến tranh ra toàn mặt trận châu Á - Thái Bình Dương.

+ Từ cuối năm 1944, nhiều thành phố ở Nhật Bản bị tàn phá bởi các cuộc ném bom của Mỹ.

Một góc thành phố Hi-rô-si-ma sau khi bị ném bom nguyên tử (6-8-1945)

II. Trung Quốc

Dưới tác động của Cách mạng tháng Mười Nga và sự kết thúc của chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào cách mạng ở Trung Quốc phát triển mạnh mẽ:

* Giai đoạn 1918 - 1926:

- 4-5-1919, Phong trào Ngũ Tứ, chống ý đồ xâu xé Trung Quốc.

- 7 - 1921, Đảng Cộng sản Trung Quốc được thành lập.

Học sinh, sinh viên biểu tình trong Phong trào Ngũ tứ (tranh minh họa)

- Giai đoạn 1926-1927: Chiến tranh Bắc phạt, Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản hợp tác chống các tập đoàn quân phiệt.

- Giai đoạn 1927 - 1937: Nội chiến giữa Quốc dân Đảng và Đảng Cộng sản.

- Giai đoạn 1937-1945: Kháng chiến chống Nhật Bản.

III. Ấn Độ

* Giai đoạn 1918 - 1925:

- Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào đấu tranh chống thực dân Anh tiếp tục phát triển.

- Tháng 4 - 1920, M. Gan-đi được bầu làm Chủ tịch Liên hiệp tự trị toàn Ấn Độ.

- Gan-đi thuyết phục các lực lượng khác đấu tranh bằng con đường bất bạo động, bất hợp tác.

- Năm 1925, Đảng Cộng sản Ấn Độ được thành lập.

M.Gan-đi (1869 - 1948)

* Giai đoạn 1925 - 1939:

- Đảng Quốc đại Ấn Độ phát động nhân dân đấu tranh đòi quyền tự trị, tẩy chay hàng hoá, giáo dục của Anh.

- Năm 1930, nhân dân Ấn Độ tiến hành "Hành trình muối", chống lại độc quyền sản xuất muối của thực dân Anh.

* Giai đoạn 1939 - 1945:

- Hoạt động của Đảng Quốc đại:

+ Tổ chức phong trào phản đối việc Ấn Độ tham gia chiến tranh.

+ Yêu cầu người Anh "Rời Ấn Độ".

=> Thực dân Anh phải từng bước chấp thuận trao quyền tự trị cho người Ấn Độ.

"Hành trình muối" (1930)

IV. Đông Nam Á

* Giai đoạn 1918 - 1939:

- Sau CTTG1, phong trào đấu tranh của nhân dân Đông Nam Á phát triển theo hai khuynh hướng gồm tư sản và vô sản:

+ Khuynh hướng tư sản tiêu biểu là sự thành lập của Đảng Dân tộc (In-đô-nê-xi-a); Việt Nam Quốc dân đảng và khởi nghĩa Yên Bái (Việt Nam),...

+ Khuynh hướng vô sản xuất hiện từ đầu những năm 20 của thế kỉ XX với sự thành lập của các Đảng cộng sản ở In-đô-nê-xi-a (1920); ở Việt Nam, Mã Lai, Xiêm, Phi-lip-pin (1930),...

* Giai đoạn 1939 - 1935:

- Nhân dân Đông Nam Á thành lập các mặt trận chống phát xít nói chung và tiến hành kháng chiến chống Nhật.

- Tháng 8 - 1945, cách mạng bùng nổ và giành chính quyền thành công tại In-đô-nê-xi-a, Việt Nam.

- Tháng 10 - 1945, Mặt trận Lào Tự do ra đời và tuyên bố nền độc lập của Lào.

Lễ kéo cờ sau khi Tuyên ngôn Độc lập của In-đô-nê-xi-a được công bố (17-8-1945)

Ngày 19-8-1945, Tổng khởi nghĩa ở Hà Nội, các lực lượng quần chúng cách mạng đánh chiếm Bắc Bộ Phủ