Lý thuyết Bài 2. Cách mạng công nghiệp SVIP

I. NHỮNG THÀNH TỰU TIÊU BIỂU CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP

1. Ở Anh

- Giữa thế kỉ XVIII, Anh hội tụ đủ điều kiện về vốn, lao động và kĩ thuật, trở thành quốc gia đầu tiên tiến hành cách mạng công nghiệp, trước hết trong ngành dệt.

- Năm 1764, Giêm Ha-gri-vơ phát minh ra máy kéo sợi Gien-ni. Chiếc máy có thể kéo cùng lúc nhiều sợi bông (8 - 18 cọc). => Năng suất tăng gấp nhiều lần.

Hình 1. Máy kéo sợ Gien-ni

- Năm 1769, R. Ác-rai chế tạo máy kéo sợi chạy bằng sức nước. => Mở đường cho việc xây dựng các xưởng dệt lớn ở thành phố Man-che-xtơ.

- Năm 1784, Giêm Oát hoàn thiện máy hơi nước, ban đầu được ứng dụng trong ngành dệt, sau đó lan rộng sang khai mỏ, luyện kim, giao thông vận tải. => Xuất hiện tàu thủy và xe lửa chạy bằng hơi nước, mở ra kỉ nguyên mới cho công nghiệp và giao thông.

Hình 2. Máy hơi nước được Giêm Oát phát minh năm 1784

2. Sự lan rộng ra châu Âu và Mỹ (Từ giữa thế kỉ XIX)

a. Pháp:

- Năm 1830 có hơn 5 000 máy hơi nước, năm 1870 đã tăng lên 27 000 chiếc.

- Đường sắt kéo dài từ 30 km (1830) lên 16 500 km (1870).

=> Pháp trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Anh.

Hình 3. Tranh minh họa máy hơi nước lớn trong các công xưởng

b. Đức:

- Trong giai đoạn 1860 - 1870, sản lượng than khai thác tăng từ 12 triệu lên 16 triệu tấn nhờ áp dụng máy hơi nước.

- Nông nghiệp cũng được cơ giới hóa, phân bón hóa học được sử dụng, nhiều máy nông nghiệp (máy cày, máy bừa, máy thu hoạch) ra đời.

Hình 4. Nhà máy ở Đức vào thế kỉ XIX

c. Mỹ:

- Cách mạng công nghiệp khởi đầu trong ngành dệt, rồi nhanh chóng mở rộng sang luyện kim, khai thác than, giao thông.

- Đến năm 1850, Mỹ đã có mạng lưới đường sắt dài nhất thế giới, khoảng 15 000 km.

Hình 5. Hình ảnh người lao động sử dụng máy tách hạt bông

II. TÁC ĐỘNG CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP

1. Về kinh tế

- Cuộc cách mạng công nghiệp đã thay đổi sâu sắc nền kinh tế tư bản chủ nghĩa.

- Máy móc thay thế sức lao động thủ công, năng suất tăng nhanh, của cải xã hội được tạo ra ngày càng nhiều.

- Nhiều trung tâm công nghiệp lớn và các thành phố đông dân xuất hiện.

- Đời sống vật chất và tinh thần của một bộ phận dân cư, nhất là giai cấp tư sản, được cải thiện rõ rệt.

=> Các nước Anh, Pháp, Mỹ, Đức trở thành những cường quốc công nghiệp nhờ áp dụng thành tựu công nghiệp, trong đó Anh được mệnh danh là “công xưởng của thế giới”.

2. Về xã hội

- Cách mạng công nghiệp làm xuất hiện hai giai cấp cơ bản mới trong xã hội tư bản:

+ Giai cấp tư sản công nghiệp - nắm giữ tư liệu sản xuất, ngày càng giàu có.

+ Giai cấp vô sản công nghiệp - chỉ có sức lao động, bị bóc lột nặng nề.

=> Sự đối lập này đã dẫn đến nhiều cuộc đấu tranh giai cấp gay gắt, đặc biệt bùng nổ mạnh mẽ vào những năm 1830 -1840.

Hình 6. Mâu thuẫn xã hội gay gắt (Tranh minh họa)

3. Ý nghĩa lịch sử

- Cách mạng công nghiệp đã mở ra một thời đại mới trong lịch sử loài người - thời đại văn minh công nghiệp, đặt nền móng cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản và xã hội hiện đại.