Lý thuyết Bài 2. Châu Âu và nước Mỹ từ năm 1918 đến năm 1945 (P2) SVIP

II. CUỘC ĐẠI SUY THOÁI KINH TẾ (1929 - 1933)

- Nguyên nhân:

+ Giai đoạn 1924 - 1929, kinh tế các nước tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ, song tình trạng sản xuất dư thừa và tiêu thụ kém đã nảy sinh, làm cung vượt quá cầu.

+ Mặc dù vậy, đời sống của người dân không được cải thiện, sức mua giảm sút, và điều này đã dẫn đến cuộc khủng hoảng kinh tế.

- Cuộc đại suy thoái kinh tế (1929 - 1933):

+ Vào ngày 24-10-1929, sự kiện thị trường chứng khoán Niu-Yoóc sụp đổ đã mở ra một cuộc đại suy thoái kéo dài ở Mỹ và lan rộng sang nhiều quốc gia tư bản chủ nghĩa khác.

+ Bắt đầu từ lĩnh vực tài chính, đại suy thoái nhanh chóng ảnh hưởng toàn diện đến tất cả các ngành kinh tế.

+ Cuộc khủng hoảng này kéo dài trong 4 năm (1929 - 1933), đạt đỉnh điểm vào năm 1932.

• Hàng nghìn nhà máy, xí nghiệp và ngân hàng phải đóng cửa, dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng của tổng thu nhập.
• Tỷ lệ thất nghiệp gia tăng mạnh mẽ, lên đến 25% ở Mỹ, 30% ở Đức, và 10% ở Pháp.

Hình 1. Những người thất nghiệp xếp hàng bên ngoài một nhà bếp từ thiện mở tại Chi-ca-go vào tháng 2 năm 1931

- Hệ quả:

+ Gây tổn thất nặng nề cho nền kinh tế.

+ Tạo ra những hệ quả nghiêm trọng đối với tình hình chính trị và xã hội.

=> Tình trạng này đã tạo điều kiện cho sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít, đặc biệt là tại Đức, đồng thời gia tăng mâu thuẫn giữa các quốc gia tư bản.

III. SỰ HÌNH THÀNH CHỦ NGHĨA PHÁT XÍT Ở CHÂU ÂU

- Nguyên nhân hình thành chủ nghĩa phát xít:

+ Những bất mãn với Trật tự Véc-xai - Oa-sinh-tơn (được thiết lập sau Chiến tranh thế giới thứ nhất).

+ Hậu quả nặng nề của cuộc đại suy thoái kinh tế (1929 - 1933).

=> Đây là một hệ quả trực tiếp của tình hình kinh tế suy thoái, khủng hoảng xã hội và chính trị ở các quốc gia châu Âu, đặc biệt là các quốc gia thắng trận trong chiến tranh thế giới trước đó.

- Tại I-ta-li-a:

+ Chủ nghĩa phát xít hình thành từ sớm.

+ Năm 1919, B. Mút-xô-li-ni lập ra đảng Quốc gia phát xít.

+ Năm 1922, hàng chục nghìn người ủng hộ Mút-xô-lini kéo về thủ đô Rô-ma, gây áp lực buộc nhà vua phải đưa Mút-xô-li-ni lên làm Thủ tướng.

+ Năm 1925, Mút-xô-li-ni nhanh chóng thiết lập chế độ độc tài và lập ra một nhà nước phát xít, chuyên chế.

Hình 2. B. Mút-xô-li-ni - Nhà độc tài phát xít I-ta-li-a

- Tại Đức:

+ Từ năm 1933, lãnh tụ đảng Quốc xã là A. Hít-le được bầu làm Thủ tướng.

+ Trong năm 1934, A. Hít-le tiến hành cải cách toàn diện, thiết lập chế độ độc tài, xóa bỏ nền dân chủ, tạo ra một nhà nước phát xít với chính quyền độc tài của đảng Quốc xã.

+ Năm 1936, trục phát xít Béc-lin - Rô-ma được thành lập.

Hình 3. A. Hít-le - Nhà độc tài phát xít Đức

=> Ảnh hưởng của chủ nghĩa phát xít ở I-ta-li-a và Đức đã dẫn đến hình thành lò lửa chiến tranh ở khu vực châu Âu.