Lý thuyết Bài 30. Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội Cộng hòa Nam Phi (phần 1) SVIP

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ

1. Vị trí

- Lãnh thổ nằm hoàn toàn ở Nam bán cầu là vùng đất cuối cùng ở phía nam châu Phi.

- Lãnh thổ phần đất liền trải dài:

+ Theo chiều vĩ tuyến từ khoảng vĩ độ 22^oN đến vĩ độ 35^oN.

+ Theo chiều kinh tuyến từ khoảng kinh độ 17^oĐ đến kinh độ 33^oĐ. 

⇒ Thiên nhiên có sự khác biệt so với các quốc gia còn lại ở châu lục.

- Diện tích: Khoảng 1,2 triệu km2 (chiếm khoảng 4,0% diện tích châu Phi).

2. Tiếp giáp

Bản đồ vị trí của Cộng hòa Nam Phi trong châu Phi

- Chung biên giới với sáu quốc gia: Na-mi-bi-a, Bốt-xoa-na, Dim-ba-bu-ê, Mô-dăm-bích, E-xoa-ti-na, Lê-xô-thô.

- Giáp Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương ở ba phía Tây, Nam, Đông với đường bờ biển kéo dài hơn 3000 km.

⇒ Thuận lợi cho việc xây dựng các cảng biển và hoạt động kinh tế biển.

- Vị trí chiến lược: Cực Nam nằm trên tuyến đường biển quan trọng nối liền hai đại dương lớn.

- Phía Bắc: giáp các quốc gia của khu vực ⇒ Thuận lợi cho giao lưu kinh tế, văn hoá với các nước láng giềng.

- Riêng quốc gia Lê-xô-thô nằm hoàn toàn bên trong lãnh thổ Cộng hoà Nam Phi.

II. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

1. Địa hình và đất đai

- Địa hình chung: Phần lớn là cao nguyên, độ cao trung bình khoảng 2.000 m, phân chia thành ba khu vực địa hình chính:

* Nội địa:

- Địa hình: Cao nguyên tương đối bằng phẳng, nhiều bậc địa hình.

- Đất: Chủ yếu đất xám hoang mạc, bán hoang mạc, đất xa van, khô cằn, ít dinh dưỡng.

⇒ Thuận lợi: Một phần nhỏ cho chăn nuôi.

⇒ Khó khăn: Không thuận lợi cho trồng trọt.

* Ven biển và thung lũng sông:

- Địa hình: Đồng bằng.

- Đất: Màu mỡ.

⇒ Thuận lợi: Sản xuất nông nghiệp và cư trú.

* Dãy Đrê-ken-béc:

Một phần dãy Drê-ken-béc hùng vĩ tại Cộng hòa Nam Phi

- Chiều dài: Hơn 1.000 km.

- Vai trò: Ranh giới giữa cao nguyên nội địa và đồng bằng ven Ấn Độ Dương.

⇒ Khó khăn: Địa hình núi chia cắt gây trở ngại cho giao thông và kết nối thị trường.

2. Khí hậu

- Đới khí hậu: Nhiệt đới và cận nhiệt đới.

- Có sự phân hóa rõ rệt: Giữa bắc - nam, ven biển tây - đông, và giữa ven biển - nội địa.

* Vùng nội địa và duyên hải phía tây:

- Khí hậu: Nhiệt đới lục địa khô hạn, mưa ít.

- Cảnh quan: Hoang mạc, xa van, cây bụi.

⇒ Thuận lợi: Chăn nuôi gia súc.

* Vùng duyên hải đông nam:

- Khí hậu: Nhiệt đới ẩm, mưa khá cao hàng năm.

⇒ Thuận lợi: Trồng cây công nghiệp (mía, chè, cọ dầu) và cây ăn quả (chuối, dứa,...).

Nông dân trồng chè ở Kenya

* Vùng ven biển phía nam:

- Khí hậu: Cận nhiệt đới trung hải.

⇒ Thuận lợi: Trồng cây ăn quả cận nhiệt (nho, cam, chanh).

* Ảnh hưởng chung của khí hậu:

- Thuận lợi: Cơ cấu cây trồng, vật nuôi đa dạng (đặc biệt cây nhiệt đới, cận nhiệt giá trị xuất khẩu).

- Khó khăn: Tương đối khô hạn, chỉ khoảng 1/3 diện tích đủ mưa cho trồng trọt.

⇒ Giải pháp: Đầu tư xây dựng nhiều công trình thủy lợi để cung cấp nước cho sản xuất và sinh hoạt.

3. Sông, hồ

* Sông:

- Nhiều sông nhưng thường ngắn và dốc.

- Bắt nguồn từ cao nguyên nội địa và dãy Đrê-ken-béc, đổ ra Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương.

- Sông lớn: O-ran-gio và Lim-pô-pô.

- Nguồn nước chính: Nước mưa (mùa lũ trùng mùa mưa).

⇒ Giá trị: Thủy điện, cung cấp nước cho công nghiệp khai khoáng và nông nghiệp.

- Hạn chế: Ít giá trị về giao thông.

* Hồ:

- Ít hồ tự nhiên, chủ yếu là hồ nhân tạo.

⇒ Mục đích: Tưới tiêu và thủy điện.

4. Sinh vật

- Hệ sinh thái điển hình: Xa van (chiếm 34,3% diện tích).

- Động vật phong phú, đa dạng, nhiều loài đặc hữu: sư tử, báo, voi, tê giác, hươu cao cổ, ngựa vằn, hà mã,...

Ngựa vằn hoang dã ở Cộng hòa Nam Phi

⇒ Giá trị:

- Cung cấp nguồn gen và nguyên liệu cho sản xuất, đời sống.

- Sự đa dạng và độc đáo của tài nguyên sinh vật là yếu tố hấp dẫn du khách, phát triển du lịch.

5. Khoáng sản

- Tài nguyên phong phú, trữ lượng lớn: kim loại (đặc biệt kim loại quý), khoáng sản năng lượng.

- Phân bố: Tập trung ở vùng cao nguyên nội địa.

⇒ Ý nghĩa: Thúc đẩy công nghiệp khai khoáng và liên quan, phát triển kinh tế - xã hội, tạo việc làm, thu ngoại tệ.

6. Biển

- Tài nguyên sinh vật phong phú (nhiều dòng biển).

- Trữ lượng thủy sản lớn nhất: Vùng biển tây nam (nhiều loài giá trị cao).

⇒ Thuận lợi: Phát triển khai thác thủy sản, giao thông vận tải biển (cảng nước sâu: Kép-tao, Po E-li-da-bét), và du lịch.

Cảng nước sâu Kép-tao