Lý thuyết Bài 4. Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 - 1945) (P1) SVIP

I. NGUYÊN NHÂN BÙNG NỔ

- Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, các nước đế quốc nảy sinh mâu thuẫn trong về thị trường và thuộc địa.

+ Anh, Mỹ, Pháp: Đồng ý với Trật tự Véc-xai - Oa-sinh-tơn

+ Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản: Không hài lòng với Trật tự Véc-xai - Oa-sinh-tơn.

- Cuộc đại suy thoái kinh tế toàn cầu từ năm 1929 đến 1933 đã làm gia tăng các mâu thuẫn giữa các nước đế quốc. => Chủ nghĩa phát xít thắng thế ở Đức, chủ nghĩa quân phiệt phục hồi ở Nhật Bản.

- Các nước Nhật Bản, I-ta-li-a chủ trương gây chiến tranh để chia lại thị trường và thuộc địa trên thế giới.

- Hai khối đế quốc có chung mâu thuẫn với Liên Xô, do đó các nước Anh, Pháp, Mỹ đã dung túng cho chủ nghĩa phát xít, hòng đẩy mũi nhọn chiến tranh về Liên Xô. 

II. DIỄN BIẾN CHÍNH

- Chiến tranh thế giới thứ hai là cuộc chiến toàn cầu kéo dài từ tháng 9 năm 1939 đến tháng 8 năm 1945, chủ yếu giữa các quốc gia phát xít (Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản) và các nước Đồng minh (Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp).

- Cuộc chiến diễn ra trên nhiều chiến trường, nhưng khốc liệt nhất là ở châu Âu và châu Á - Thái Bình Dương.

1. Giai đoạn 1: Chiến tranh bùng nổ và lan rộng ra toàn thế giới (1939 - 1941)

- Ngày 1 tháng 9 năm 1939: Đức tấn công Ba Lan, làm nổ ra Chiến tranh thế giới thứ hai.

Hình 1. Quân Đức tấn công Ba Lan (9-1939) 

- Tại châu Âu:

+ Đức áp dụng chiến thuật "chớp nhoáng", tấn công nhanh chóng và chiếm lĩnh hầu hết các quốc gia châu Âu, trong đó có Pháp.

+ Đến tháng 6 năm 1941, Đức đã tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô.

- Tại Bắc Phi: Vào tháng 9 năm 1940, Ý tấn công Anh ở Ai Cập.

- Tại châu Á - Thái Bình Dương:

+ Nhật Bản tiếp tục mở rộng chiến tranh, xâm lược Trung Quốc từ năm 1937 và kéo quân vào Đông Dương vào năm 1940.

+ Ngày 7 tháng 12 năm 1941: Nhật Bản tấn công căn cứ Trân Châu Cảng của Mỹ ở Thái Bình Dương.

=> Chiến tranh lan rộng toàn cầu.

2. Giai đoạn 2: Quân Đồng minh phản công và chiến tranh kết thúc (1942 - 1945)

- Tháng 11-1942: Quân đội Liên Xô mở chiến dịch phản công tại Xta-lin-grát và giành chiến thắng quan trọng (2-1943), chuyển thế trận từ phòng ngự sang tấn công.

=> Đây là bước ngoặt quan trọng trong chiến tranh, giúp quân Đồng minh chuyển sang giai đoạn tấn công mạnh mẽ.

 Hình 2. Hồng quân Liên Xô truy kích phát xít ở thành phố Xta-lin-grát

- Tại châu Âu:

+ Tháng 9-1943: Phát xít Ý đầu hàng, tạo điều kiện thuận lợi cho quân Đồng minh tiến công vào Tây Âu.

+ Ngày 6-6-1944: Cuộc đổ bộ của quân Đồng minh tại Nóc-măng-đi (Pháp), mở ra chiến dịch giải phóng các nước Tây Âu, tiến quân giải phóng nước Pháp khỏi sự chiếm đóng của Đức.

+ Cuối năm 1944, ở mặt trận phía Đông, quân Liên Xô đã đẩy quân Đức ra khỏi lãnh thổ và giải phóng Đông Âu, tiến công vào Đức.

+ Từ ngày 16-4 đến 9-5-1945: Hồng quân Liên Xô tiến công vào Béc-lin (Đức), buộc Đức phải đầu hàng vô điều kiện, kết thúc chiến tranh tại châu Âu.

 Hình 3. Hồng quân Liên Xô cầm cờ trên nóc toà nhà Quốc hội Đức (1945)

- Tại châu Á - Thái Bình Dương:

+ Ngày 8-8 -1945: Liên Xô tuyên chiến với Nhật Bản và tiến quân vào Đông Bắc Trung Quốc.

+ Ngày 6 và 9-8-1945: Hai thành phố Hi-ro-si-ma và Na-ga-sa-ki của Nhật Bản bị Mỹ ném hai quả bom nguyên tử tàn phá.

+ Ngày 15-8-1945: Nhật Bản tuyên bố đầu hàng vô điều kiện.

=> Chiến tranh thế giới thứ hai chính thức kết thúc.