Lý thuyết Bài 5. Việt Nam từ năm 1918 - 1930 (P1) SVIP

I. PHONG TRÀO DÂN TỘC DÂN CHỦ TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1930

1. Phong trào đấu tranh của tư sản và tiểu tư sản

- Do phải chịu sự áp bức và chèn ép của thực dân Pháp, tư sản và tiểu tư sản Việt Nam đã tổ chức đấu tranh đòi các quyền dân tộc dân chủ.

a. Những năm 1918 - 1925:

- Tư sản và tiểu tư sản Việt Nam bắt đầu phát động các cuộc đấu tranh đòi quyền lợi về kinh tế.

- Năm 1919: Tư sản Việt Nam tổ chức cuộc tẩy chay tư sản Hoa Kiều, vận động người Việt Nam mua hàng hóa sản xuất trong nước.

- Năm 1923: Đảng Lập hiến được nhóm tư sản ở Nam Kì thành lập, sau đó nhóm tổ chức phong trào đấu tranh chống độc quyền ở Sài Gòn.

- Năm 1923: Một số trí thức tiểu tư sản đã thành lập tổ chức Tâm tâm xã tại Quảng Châu (Trung Quốc).

- Năm 1924: Phạm Hồng Thái thực hiện vụ ám sát Toàn quyền Đông Dương Méc-lanh (tại Quảng Châu), nhưng không thành công, ông hi sinh.

Hình 1. Liệt sĩ Phạm Hồng Thái

b. Những năm 1925 đến năm 1930:

- Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam có bước phát triển mới nhờ tác động mạnh mẽ của các trào lưu tư tưởng mới, đặc biệt là tư tưởng Mác - Lê-nin.

- Năm 1925:

+ Tại Trung Kì, Hội Việt Phục được thành lập bởi một nhóm trí thức tiểu tư sản.

+ Hội lấy tên là Tân Việt Cách mạng đảng sau nhiều lần đổi tên.

=> Hội lãnh đạo nhân dân đấu tranh, có xu hướng đi theo con đường cách mạng vô sản.

Hình 2. Chân dung cụ Đào Duy Anh (1904 - 1988) - Tổng Bí thư Tân Việt Cách mạng Đảng năm 1928

- Năm 1927: Tại Hà Nội, Việt Nam Quốc dân đảng được thành lập bởi một nhóm thanh niên trí thức.

=> Việt Nam Quốc dân đảng chịu ảnh hưởng của khuynh hướng cách mạng dân chủ tư sản, chuyên về hoạt động ám sát, bạo lực vũ trang để chống Pháp.

- Đầu năm 1929: Một số đảng viên Việt Nam Quốc dân đảng tổ chức ám sát trùm mộ phu Ba-danh ở Bắc Kì.

=> Thực dân Pháp tổ chức đàn áp, nhiều thành viên bị bắt, cơ sở đảng bị phá vỡ.

- Ngày 2-9-1930: Ban lãnh đạo Việt Nam Quốc dân đảng tiến hành cuộc khởi nghĩa vũ trang ở Yên Bái, Phú Thọ.

=> Khởi nghĩa nhanh chóng thất bại do bị thực dân Pháp đàn áp.

Hình 3. Khu tưởng niệm Khởi nghĩa Yên Bái

2. Phong trào công nhân

- Giai cấp công nhân Việt Nam do phải chịu nhiều áp bức và bóc lột nên đã sớm tổ chức các cuộc đấu tranh.

- Trong giai đoạn 1918 - 1930, phong trào công nhân phát triển qua hai giai đoạn chính:

+ Giai đoạn 1918 - 1925:

• Phong trào công nhân diễn ra rời rạc, thiếu sự tổ chức và lãnh đạo tập trung.
• Các hình thức đấu tranh chủ yếu là bỏ trốn, phá hợp đồng và đòi các quyền lợi cơ bản như tăng lương, giảm giờ làm,...
• Các cuộc đấu tranh tiêu biểu của công nhân: Nhà máy dệt Nam Định, Mỏ than Cẩm Phả (Quảng Ninh), Nhà máy rượu Hà Nội,...

+ Giai đoạn 1925 - 1930:

• Phong trào trở nên mạnh mẽ hơn và lan rộng ra khắp nơi trên cả nước, với sự hình thành các tổ chức và lãnh đạo thống nhất từ Công hội và các tổ chức cộng sản.
• Công nhân còn tổ chức các cuộc bãi công với mục tiêu chống lại sự áp bức và bóc lột của thực dân Pháp.
• Tiêu biểu là các cuộc bãi công tại các xưởng đóng tàu Ba Son (Sài Gòn), đồn điền cao su Phú Riềng (Bình Phước), và xưởng ô tô A-vi-a (Hà Nội),...

Hình 4. Công nhân và chủ người Pháp tại xưởng Ba Son những năm 1925 - 1926