Lý thuyết Bài 6. Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII SVIP

I. BỐI CẢNH LỊCH SỬ

- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền Đàng Ngoài rơi vào khủng hoảng.

+ Chúa Trịnh Giang bỏ bê triều chính, chỉ lo ăn chơi, hưởng thụ.

+ Quan lại thì ra sức tham nhũng, bóc lột nhân dân.

- Nông dân mất đất vào tay địa chủ, cường hào, sản xuất nông nghiệp ngày càng sa sút.

- Nhà nước lại áp thuế nặng lên sản phẩm và hàng hóa, khiến thủ công nghiệp và thương nghiệp đình trệ.

- Thiên tai như hạn hán, lũ lụt, mất mùa liên tiếp xảy ra, dẫn đến nạn đói ở nhiều nơi.

=> Trong cảnh khốn cùng đó, nông dân buộc phải nổi dậy đấu tranh chống lại triều đình và giai cấp thống trị.

Hình 1. Tranh minh họa bối cảnh lịch sử của Đàng Ngoài

II. DIỄN BIẾN VÀ KẾT QUẢ

- Trong 30 năm đầu thế kỉ XVIII, phong trào nông dân bùng nổ khắp Bắc Bộ và vùng Thanh - Nghệ.

- Hàng trăm cuộc khởi nghĩa lớn nhỏ diễn ra, lôi cuốn đông đảo nông dân tham gia.

- Tiêu biểu có các cuộc khởi nghĩa của Hoàng Công Chất, Nguyễn Hữu Cầu, Nguyễn Danh Phương, Nguyễn Dương Hưng, Lê Duy Mật, Nguyễn Tuyển, Nguyễn Cừ,...

- Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu ở Đàng Ngoài (thế kỉ XVIII):

+ Khởi nghĩa Hoàng Công Chất (1739 - 1769):

• Năm 1739, Hoàng Công Chất lãnh đạo nông dân nổi dậy ở vùng Sơn Nam.
• Đến năm 1751, ông rút quân lên Điện Biên, lập căn cứ kháng chiến.
• Sau khi ông mất, con trai tiếp tục lãnh đạo đến năm 1769.

Hình 2. Đền thờ Hoàng Công Chất

+ Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751):

• Năm 1740, Nguyễn Danh Phương khởi nghĩa tại vùng núi Tam Đảo (Vĩnh Phúc), sau đó mở rộng sang Sơn Tây và Tuyên Quang.
• Năm 1751, ông bị bắt và khởi nghĩa thất bại.

+ Khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu (1741 -1751):

• Năm 1741, Nguyễn Hữu Cầu khởi nghĩa tại Đồ Sơn (Hải Phòng), nhanh chóng lan ra vùng Kinh Bắc rồi mở rộng xuống Sơn Nam, Thanh Hoá, Nghệ An.
• Đến năm 1751, nghĩa quân bị đàn áp và cuộc khởi nghĩa tan rã.

Hình 3. Tranh minh họa các cuộc khởi nghĩa nông dân

III. Ý NGHĨA VÀ TÁC ĐỘNG

- Ý nghĩa:

+ Các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII thể hiện tinh thần đấu tranh mạnh mẽ của nhân dân chống lại sự áp bức, bất công của giai cấp thống trị.

+ Đây là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh quần chúng, đồng thời phản ánh sự suy yếu, bế tắc của chính quyền Lê - Trịnh.

- Tác động:

+ Phong trào làm lung lay nền tảng thống trị của Lê - Trịnh, buộc triều đình phải thay đổi một số chính sách cai trị.

+ Chính quyền đã phải tiến hành điều chỉnh như: Giảm nhẹ thuế khóa, sửa đổi một số điều luật và cải thiện phần nào đời sống nhân dân.