Lý thuyết Bài 6. Sự chuyển biến và phân hóa của xã hội nguyên thủy SVIP

1. Sự phát hiện ra kim loại và bước tiến của xã hội nguyên thủy

a. Sự phát hiện ra kim loại và chuyển biến trong đời sống vật chất

- Khoảng thiên niên kỷ IV TCN, người nguyên thủy phát hiện kim loại để chế tạo công cụ và vũ khí.

- Công cụ kim loại (cày, cuốc, rìu) giúp mở rộng diện tích trồng trọt và phát triển nông nghiệp, chăn nuôi.

- Nghề luyện kim, dệt vải, làm đồ gốm, đồ mộc trở thành ngành sản xuất chuyên môn hóa, thúc đẩy năng suất lao động và tạo ra của cải dư thừa.

b. Sự thay đổi trong đời sống xã hội

- Đàn ông trở thành chủ gia đình, hình thành gia đình phụ hệ.

- Xã hội phân hóa rõ rệt, xuất hiện sự phân biệt giữa người giàu và nghèo.

- Quá trình phân hóa xã hội không đồng đều ở các khu vực, phương Đông phân hóa sớm nhưng chưa triệt để.

Hình 1. Mũi giáo, cung tên thời kỳ trước Công nguyên được mô phỏng.

2. Sự tan rã của xã hội nguyên thủy ở Việt Nam

a. Sự xuất hiện kim loại

- Khoảng 4000 năm trước, cư dân Bắc Bộ, Trung Bộ, Nam Bộ đã biết dùng đồ đồng.

- Các nền văn hóa thời kỳ đồ đồng ở Việt Nam

✽ Văn hóa Phùng Nguyên (Bắc Bộ)

+ Thời gian: Khoảng năm 2000 TCN.

+ Đặc điểm: Đã tìm thấy những mẫu xi đồng, màu đồng thau nhô, mảnh vòng hay đoạn dây chỉ.

✽ Văn hóa Đông Đầu (Bắc Bộ)

+ Thời gian: Khoảng năm 1500 TCN.

+ Đặc điểm: Hiện vật bằng đồng khá phổ biến gồm: đục, dùi, cán dao, mũi tên, lưỡi cày...

✽ Văn hóa Gò Mun (Bắc Bộ)

+ Thời gian: Khoảng năm 1000 TCN.

+ Đặc điểm: Hiện vật đồng chiếm hơn một nửa hiện vật tìm được, bao gồm: vũ khí, lưỡi cày, dùi, rìu,...

✽ Văn hóa Tiền Sa Huỳnh (Trung Bộ)

+ Thời gian: Khoảng năm 1000 TCN.

+ Đặc điểm: Hiện vật bằng đồng như: đục, lao, mũi tên, lưỡi cày,...

✽ Văn hóa Đồng Nai (Nam Bộ)

+ Thời gian: Khoảng năm 1000 TCN.

+ Đặc điểm: Hiện vật bằng đồng như: đục, lao ngạnh, mũi tên, lưỡi cày,...

Hình 2. Cổ vật văn hóa Phùng Nguyên

b. Sự phân hóa và tan rã của xã hội nguyên thủy ở Việt Nam

- Việc sử dụng công cụ kim loại giúp mở rộng cư trú, một số người di chuyển xuống đồng bằng ven sông.

- Họ dùng công cụ bằng đồng để cày ruộng, trồng lúa, gặt hái.

- Kinh tế phát triển dẫn đến phân hóa xã hội và sự ổn định trong đời sống.

- Con người định cư lâu dài ven các con sông lớn, hình thành các khu vực dân cư đông đúc, tạo cơ sở cho sự ra đời của các quốc gia cổ đầu tiên ở Việt Nam.

Hình 3. Cổ vật văn hóa Gò Mun