Lý thuyết Bài 8. Đô thị hóa SVIP

I. ĐẶC ĐIỂM ĐÔ THỊ HOÁ Ở VIỆT NAM

* Lịch sử đô thị hóa:

- Thành Cổ Loa là đô thị đầu tiên của nước ta vào Thế kỉ III trước Công nguyên, là kinh đô của Nhà nước Âu Lạc.

Cổ Loa (ngày nay) - đô thị cổ đầu tiên của nước ta

- Đô thị hóa diễn ra chậm từ thời phong kiến đến năm 1975, với số lượng đô thị ít và tỉ lệ dân thành thị thấp.

- Từ năm 1986, sau khi bắt đầu Đổi mới, đô thị hóa diễn ra nhanh hơn, số dân thành thị và tỉ lệ dân thành thị tăng nhanh.

* Đặc điểm đô thị hóa ở Việt Nam:

- Đô thị hóa gắn với công nghiệp hóa và hiện đại hóa.

- Tỉ lệ dân thành thị năm 2021 là 37,1%.

- Kinh tế phát triển, nhiều đô thị hiện đại và thông minh xuất hiện, đặc biệt là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh trở thành cực tăng trưởng kinh tế và trung tâm đổi mới sáng tạo.

TP. Hồ Chí Minh - cực tăng trưởng kinh tế lãnh thổ phía Nam

- Tỉ lệ dân thành thị giữa các vùng khác nhau:

+ Đông Nam Bộ: 66,4%.

+ Trung du và miền núi Bắc Bộ: 20,5%.

* Sự mở rộng và thay đổi chức năng đô thị:

- Tổng số đô thị năm 2021 là 749 đô thị.

- Đô thị không chỉ có chức năng hành chính mà còn là trung tâm kinh tế, văn hóa, đổi mới sáng tạo, thu hút đầu tư và lan tỏa sự phát triển.

II. MẠNG LƯỚI ĐÔ THỊ VIỆT NAM

* Số lượng đô thị tăng khá nhanh:

- Mạng lưới đô thị Việt Nam bao gồm:

+ Thành phố trực thuộc Trung ương (đơn vị hành chính cấp tỉnh).

+ Thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc thành phố.

+ Thị xã (đơn vị hành chính cấp huyện).

+ Thị trấn (đơn vị hành chính cấp xã).

- Bước sang thế kỉ XXI, tổng số đô thị tăng khá nhanh, trong đó số lượng thành phố tăng nhanh nhất.

* Phân loại đô thị:

- Dựa trên các tiêu chí về:

+ Vị trí, chức năng, vai trò.

+ Quy mô và mật độ dân số.

+ Tỉ lệ lao động phi nông nghiệp.

+ Trình độ phát triển cơ sở hạ tầng và kiến trúc, cảnh quan.

=> Đô thị nước ta được phân thành 6 loại: loại đặc biệt, loại I, loại II, loại III, loại IV và loại V được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định công nhận (Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là hai đô thị đặc biệt).

- Về phương diện quản lí:

+ Cấp Trung ương quản lí Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ.

+ Cấp tỉnh quản lí các thành phố trực thuộc tỉnh (đô thị loại I, loại II, loại III) và thị xã (đô thị loại III, loại IV).

+ Cấp huyện quản lí các thị trấn (đô thị loại IV, loại V).

* Mạng lưới đô thị phủ kín cả nước nhưng có sự khác nhau giữa các vùng

(Nguồn: Niên giám thống kê Việt Nam năm 2022)

- Việt Nam đang tập trung phát triển các khu vực đô thị, bao gồm các đô thị động lực của từng vùng và cả nước, kết nối với khu vực và quốc tế.

- Đặc biệt, chú trọng xây dựng chuỗi đô thị ven biển và hải đảo, kết hợp với chiến lược kinh tế biển và bảo vệ an ninh quốc phòng.

Đô thị ven biển Khánh Hòa

III. ẢNH HƯỞNG CỦA ĐÔ THỊ HOÁ

1. Ảnh hưởng tích cực

- Đô thị hoá thúc đẩy chuyển lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp, nâng cao năng suất lao động và thu nhập.

- Đóng góp lớn vào GDP quốc gia, với đô thị chiếm 70% GDP dù chỉ có 36,2% lao động.

- Cải thiện cơ sở hạ tầng như điện, nước, đường sá, trường học, bệnh viện, giúp nâng cao chất lượng sống.

- Đô thị hoá nông thôn giúp chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm và lan tỏa lối sống thành thị.

2. Ảnh hưởng tiêu cực

Đô thị hoá không theo quy hoạch gây quá tải hạ tầng, áp lực về việc làm, y tế, giáo dục, an ninh xã hội và ô nhiễm môi trường.