Lý thuyết Bài 11. Vấn đề phát triển ngành nông nghiệp (phần 2) SVIP

II. SỰ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NÔNG NGHIỆP

- Cơ cấu nông nghiệp đang có sự chuyển dịch theo hướng giảm tỉ trọng ngành trồng trọt, tăng tỉ trọng ngành chăn nuôi và dịch vụ nông nghiệp.

CƠ CẤU GIÁ TRỊ SẢN XUẤT NGÀNH NÔNG NGHIỆP CỦA NƯỚC TA GIAI ĐOẠN 2010 - 2021

(Đơn vị: %)

(Nguồn: Tổng cục Thống kê năm 2011, 2016, 2022)

- Nông nghiệp nước ta đang phát triển theo hướng:

+ Sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn.

+ Hướng tới nông nghiệp thông minh và bền vững.

+ Tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu (dựa vào việc áp dụng khoa học - công nghệ và thu hút đầu tư doanh nghiệp vào nông nghiệp).

Hình thành các vườn cây ăn quả quy mô lớn

- Sự phân bố sản xuất nông nghiệp thay đổi phù hợp với điều kiện sinh thái, khoa học - công nghệ và thu hút đầu tư.

III. HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ

1. Trồng trọt

a. Vai trò, xu hướng phát triển:

- Trồng trọt chiếm tỉ trọng lớn trong giá trị sản xuất nông nghiệp ở nước ta.

- Ngành trồng trọt ứng dụng khoa học - công nghệ như cơ giới hóa, tự động hóa, và mô hình canh tác mới, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất.

- Cơ cấu cây trồng chuyển từ các cây có giá trị kinh tế thấp sang cây trồng có giá trị và hiệu quả cao hơn, đáp ứng nhu cầu thị trường.

b. Hiện trạng:

Cơ cấu cây trồng nước ta đa dạng, bao gồm: cây lương thực, cây công nghiệp, cây ăn quả, cây rau, đậu và các cây trồng khác.

* Cây lương thực:

- Tình hình sản xuất:

+ Diện tích gieo trồng cây lương thực có hạt năm 2021 chiếm 56,4% tổng diện tích gieo trồng.

+ Sản xuất lương thực đảm bảo an ninh lương thực và cung cấp nguồn hàng lớn cho xuất khẩu.

+ Cây lúa chiếm 88,9% diện tích cây lương thực, dù diện tích giảm nhưng nhờ ứng dụng khoa học - công nghệ, năng suất lúa vẫn tăng.

+ Ngoài lúa, các cây lương thực như ngô, sắn, khoai lang phát triển ở nhiều nơi, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và thức ăn chăn nuôi.

Vùng trồng ngô ngày càng mở rộng

- Phân bố:

+ Đồng bằng sông Cửu Long là vùng sản xuất lương thực lớn nhất, chiếm 53,8% diện tích gieo trồng và 55,5% sản lượng lúa cả nước (năm 2021).

+ Đồng bằng sông Hồng là vùng sản xuất lương thực lớn thứ hai của nước ta.

* Cây công nghiệp:

- Tình hình phát triển:

+ Ngành cây công nghiệp đang phát triển theo chiều sâu, gắn với công nghiệp chế biến và tiêu thụ sản phẩm, với nhiều sản phẩm có sức cạnh tranh cao trên thị trường trong nước và quốc tế.

+ Tổng diện tích gieo trồng cây công nghiệp năm 2021 là hơn 2,6 triệu ha.

+ Cơ cấu cây công nghiệp:

• Cây công nghiệp lâu năm: Diện tích khoảng 2,2 triệu ha, nhiều cây có giá trị đang được mở rộng.
• Cây công nghiệp hàng năm: Phát triển không ổn định, diện tích giảm, chủ yếu là mía, đậu tương, lạc, bông, đay, cói, dâu tằm.

- Phân bố:

+ Cây công nghiệp lâu năm:

• Hình thành các vùng chuyên canh quy mô lớn như cà phê, cao su, hồ tiêu, điều ở Tây Nguyên và Đông Nam Bộ; chè ở Trung du và miền núi Bắc Bộ, Tây Nguyên.

Đồi chè Tân Cương - Thái Nguyên

• Việt Nam là quốc gia xuất khẩu cà phê, hồ tiêu và điều lớn nhất thế giới.

+ Cây công nghiệp hàng năm:

• Hình thành vùng trồng tập trung như mía ở Đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung; lạc ở Bắc Trung Bộ; đậu tương ở Trung du và miền núi Bắc Bộ.

* Cây ăn quả:

- Tình hình phát triển:

+ Diện tích cây ăn quả tăng nhanh, đạt 1.171,5 nghìn ha năm 2021.

+ Các loại cây ăn quả trồng tập trung gồm cam, chuối, xoài, nhãn, vải thiều, chôm chôm, dứa, sầu riêng.

+ Mô hình trồng cây ăn quả hữu cơ, VietGAP, công nghệ cao được áp dụng rộng rãi để nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm.

- Phân bố:

+ Nhiều loại cây ăn quả được phát triển thành các vùng đặc sản có chỉ dẫn địa lý như nhãn lồng Hưng Yên, vải thiều Lục Ngạn - Bắc Giang, bưởi Phúc Trạch - Hà Tĩnh, sầu riêng Cai Lậy - Tiền Giang.

Vải thiều Lục Ngạn chín đỏ trong mùa thu hoạch

+ Cây ăn quả được trồng tập trung ở ba vùng: Đồng bằng sông Cửu Long, Trung du và miền núi Bắc Bộ, Đông Nam Bộ.

* Cây rau đậu và các cây trồng khác:

- Tình hình phát triển:

+ Diện tích trồng rau, đậu tăng, đáp ứng nhu cầu trong nước và một phần xuất khẩu.

+ Phát triển các vành đai cây rau, đậu ven các thành phố lớn, áp dụng công nghệ cao để tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng.

- Phân bố:

+ Cây rau, đậu được trồng rộng khắp, tập trung nhiều ở Đồng bằng sông Cửu Long và Đồng bằng sông Hồng.

+ Các cây dược liệu cũng được phát triển, tạo ra sản phẩm đặc thù ở một số địa phương như Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Kon Tum.