Lý thuyết Bài 2. Địa hình Việt Nam (phần 1) SVIP

1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỊA HÌNH

a. Địa hình đồi núi chiếm ưu thế

* Đồi núi:

- Chiếm khoảng 3/4 diện tích lãnh thổ.

- Chủ yếu là đồi núi thấp dưới 1 000 m.

- Hệ thống đồi núi kéo dài 1 400 km từ Tây Bắc đến Đông Nam Bộ và nối tiếp với vùng đồi núi các nước láng giềng → tạo thành một khối liên tục ở phía bắc và phía tây.

Phần lớn lãnh thổ Việt Nam là đồi núi

* Đồng bằng:

- Đồng bằng chiếm 1/4 diện tích, phân bố thành nhiều khu vực ở phía đông và phía nam.

- Hình thành do sự bồi đắp phù sa của sông và biển.

- Có dải đồng bằng duyên hải miền Trung bị núi ngăn cách thành nhiều đồng bằng nhỏ.

Các dải đồng bằng nhỏ hẹp ven biển chủ yếu ở miền Trung

b. Địa hình nước ta được nâng lên ở giai đoạn Tân kiến tạo và tạo thành nhiều bậc kế tiếp nhau

- Lãnh thổ hình thành lâu đời, các khối núi bị ngoại lực bào mòn, tạo nên những bề mặt san bằng, thấp và thoải.

- Giai đoạn Tân kiến tạo → địa hình Việt Nam tiếp tục được nâng lên → phân thành nhiều bậc kế tiếp nhau.

- Các bậc địa hình chính: Đồi núi → đồng bằng → bờ biển → thềm lục địa.

- Trong các bậc chính có sự phân chia thành các bậc nhỏ hơn: Núi cao → núi thấp → sơn nguyên → cao nguyên → đồi → bán bình nguyên → đồng bằng.

- Đồi và núi thấp (< 1 000 m) chiếm diện tích lớn nhất ở nước ta.

- Xu thế địa hình: thấp dần từ đất liền ra biển → tạo trũng võng theo hướng tây bắc → đông nam gắn với các dãy núi và sông lớn.

Cao nguyên xếp tầng - đặc trưng cho địa hình phân bậc ở vùng núi Việt Nam

c. Địa hình nước ta mang tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa

- Quá trình phong hoá diễn ra mạnh mẽ: Nhiệt độ cao, độ ẩm lớn → phong hoá diễn ra nhanh, lớp vỏ phong hoá dày, dễ thấm nước và vụn bở.

- Dạng địa hình cac-xtơ điển hình ở núi đá vôi: Quá trình cac-xtơ phát triển mạnh → hình thành hang động, dòng chảy ngầm (Sơn Đoòng, Phong Nha, Thiên Đường – Quảng Bình; Hang Múa – Ninh Bình,...).

Bãi đá Mặt Trăng – địa hình các-xtơ độc đáo, hình thành từ quá trình phong hoá và xâm thực đá vôi

- Tác động liên tục của ngoại lực: Xâm thực, xói mòn, rửa trôi, bồi tụ,… làm biến đổi bề mặt địa hình.

- Các hiện tượng thiên nhiên ở vùng núi dốc: Mùa mưa, đặc biệt nơi mất lớp phủ thực vật → dễ xảy ra đất trượt, đá lở, lũ quét → địa hình thay đổi mạnh.

d. Địa hình nước ta chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của con người

- Hoạt động của con người: Khai thác và cải tạo địa hình để phục vụ nhu cầu sinh sống và sản xuất.

- Tác động tích cực:

+ Góp phần bảo vệ địa hình, nâng cao hiệu quả sản xuất.

+ Hình thành môi trường nhân tạo mới, cải tạo cảnh quan, làm đẹp không gian sống.

+ Góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Đê chắn sóng Cát Hải (Hải Phòng)

- Tác động tiêu cực:

+ Làm thay đổi mạnh mẽ bề mặt địa hình.

+ Gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho môi trường và đời sống (như sạt lở, thoái hóa đất, thiên tai nặng nề hơn).