Lý thuyết Bài 1. Cách mạng tư sản ở châu Âu và Bắc Mỹ (P1) SVIP

I. KHÁI QUÁT VỀ CÁCH MẠNG TƯ SẢN (THẾ KỈ XVI - XVIIII)

- Sau các cuộc phát kiến địa lí (thế kỉ XV – XVI), phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa bắt đầu hình thành và phát triển ở châu Âu.

- Lực lượng xã hội mới - giai cấp tư sản xuất hiện, nhưng bị chế độ phong kiến cản trở.

- Giai cấp tư sản muốn xóa bỏ những rào cản của chế độ phong kiến. Họ đấu tranh để đòi quyền tự do, dân chủ, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

- Từ giữa thế kỉ XVI, các cuộc cách mạng tư sản liên tiếp bùng nổ ở nhiều nước châu Âu và Bắc Mỹ.

Hình 1. Cách mạng tư sản từ thế kỉ XVI đến XVIII (Tranh minh họa)

II. MỘT SỐ CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN TIÊU BIỂU

1. Cách mạng tư sản Anh (thế kỉ XVII)

a. Nguyên nhân bùng nổ:

- Đầu thế kỉ XVII, Anh là nước có nền kinh tế phát triển nhất châu Âu.

- Tư sản Anh nhanh chóng giàu lên nhờ hoạt động ngoại thương (bán len, dạ, buôn bán nô lệ).

- Một bộ phận quý tộc phong kiến trở thành quý tộc mới do chuyển sang kinh doanh theo lối tư bản chủ nghĩa (nuôi cừu lấy lông bán ra thị trường).

Hình 2. Tình trạng rào cướp ruộng đất tại Anh (Tranh minh họa)

- Mặc dù có tiềm lực kinh tế, giai cấp tư sản và quý tộc mới lại không có quyền lực chính trị, bị chế độ phong kiến cản trở.

- Vua Sác-lơ I dựa vào địa chủ lớn và Giáo hội để duy trì chế độ phong kiến chuyên chế, kìm hãm sự phát triển của kinh tế tư bản chủ nghĩa.

- Năm 1640, để tăng thuế phục vụ chiến tranh, vua Sác-lơ I triệu tập Quốc hội. Quốc hội Anh (nơi có nhiều đại biểu là tư sản và quý tộc mới) đã kịch liệt phản đối. => Mâu thuẫn giữa hai bên ngày càng gay gắt.

- Năm 1642, vua rời Luân Đôn, tập hợp lực lượng chống Quốc hội. => Cách mạng tư sản Anh chính thức bùng nổ.

Hình 2. Mâu thuẫn chính trị gay gắt khiến bùng nổ cách mạng (Tranh minh họa)

b. Kết quả, tính chất, đặc điểm và ý nghĩa:

Hình 3. Sơ đồ những sự kiện chính của Cách mạng tư sản Anh

- Kết quả:

+ Chế độ phong kiến chuyên chế bị lật đổ.

+ Chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập, quyền lực của vua bị hạn chế.

- Tính chất:

+ Là cuộc cách mạng tư sản nhưng không triệt để, chưa xóa bỏ hoàn toàn chế độ phong kiến, chưa giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân.

- Đặc điểm:

+ Cách mạng Anh diễn ra dưới hình thức một cuộc nội chiến, do giai cấp tư sản liên minh với quý tộc mới lãnh đạo.

+ Sự liên minh này là nguyên nhân khiến cách mạng mang tính chất không triệt để.

- Ý nghĩa:

+ Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ ở Anh.

+ Khẳng định thắng lợi của chế độ tư bản chủ nghĩa trước chế độ phong kiến.

+ Trở thành nguồn cổ vũ cho nhân dân nhiều nước ở châu Âu và Bắc Mỹ đứng lên làm cách mạng.

Hình 4. Cách mạng tư sản là cuộc đấu tranh giành chính quyền về tay giai cấp tư sản (Ảnh minh họa)