Lý thuyết Bài 6. Việt Nam từ năm 1930 đến năm 1945 (P1) SVIP

I. PHONG TRÀO CÁCH MẠNG VIỆT NAM (1930 - 1931)

1. Phong trào cách mạng giai đoạn 1930 - 1931

a. Nguyên nhân bùng nổ:

- Cuộc đại suy thoái kinh tế thế giới đã giáng đòn nặng nề vào Việt Nam, dẫn đến nông nghiệp và công nghiệp suy thoái:

+ Nhiều nhà máy, đồn điền, hầm mỏ phải ngừng sản xuất, sản xuất cầm chừng, hoặc phá sản.

+ Giá các mặt hàng xuất khẩu, đặc biệt là cao su, lúa gạo, giảm mạnh.

- Chính sách bóc lột của Pháp:

+ Tăng cường thuế khóa.

+ Thực hiện chính sách sa thải, giảm lương, tăng giờ làm đối với công nhân và viên chức.

=> Đời sống nhân dân khốn cùng: Đại bộ phận người dân, đặc biệt là nông dân và công nhân, rơi vào cảnh bần cùng, cực khổ.

- Sự suy thoái kinh tế và chính sách bóc lột đã làm gay gắt thêm các mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam:

+ Mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp.

+ Mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ phong kiến.

- Sau Khởi nghĩa Yên Bái (1930) bị đàn áp, phong trào yêu nước có lúc lâm vào khó khăn.

- Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (đầu năm 1930) là một bước ngoặt quan trọng, kịp thời tập hợp và lãnh đạo nhân dân đấu tranh.

Hình 1. Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 3-2-1930

b. Diễn biến chính:

- Dưới sự lãnh đạo của Đảng, từ đầu năm 1930, phong trào cách mạng đã bùng lên mạnh mẽ trên khắp cả nước.

+ Quy mô và tính chất: Phong trào diễn ra rộng khắp, thể hiện tính tổ chức và tính thống nhất dưới sự chỉ đạo của Đảng.

+ Trọng điểm: Phong trào phát triển mạnh mẽ và quyết liệt nhất tại hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh.

- Tháng 2 - 1930:

+ Mở đầu là các cuộc đấu tranh của công nhân ở một số địa phương.

+ Tiêu biểu:

• Bãi công của 3.000 công nhân đồn điền cao su Phú Riềng (Bình Phước).
• Bãi công của 4.000 công nhân nhà máy dệt Nam Định.

- Tháng 5 - 1930:

+ Phong trào đấu tranh nhân ngày Quốc tế lao động (1-5) phát triển rộng khắp cả nước.

+ Tiêu biểu:

• Đấu tranh của công nhân nhà máy điện Chợ Quán (Sài Gòn).
• Đấu tranh tại mỏ than Hòn Gai (Quảng Ninh).

- Tháng 9 - 1930:

+ Phong trào tiếp tục phát triển trên cả nước, đạt đỉnh cao ở hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh.

+ Kết quả là sự ra đời của chính quyền cách mạng, được gọi là "Xô viết" (Phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh).

Hình 2. Bác Hồ chụp ảnh với chiến sĩ phong trào Xô Viết - Nghệ Tĩnh 1930 - 1931

c. Kết quả:

- Trước sự phát triển của phong trào, thực dân Pháp đã tiến hành đàn áp dã man bằng quân đội, máy bay và khủng bố.

- Từ cuối năm 1930 đến đầu năm 1931, phong trào chịu nhiều tổn thất nặng nề và dần bước vào giai đoạn thoái trào.

d. Ý nghĩa:

- Phong trào cách mạng 1930 - 1931 có ý nghĩa lịch sử to lớn:

+ Khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

+ Thể hiện tinh thần yêu nước và khả năng cách mạng của nhân dân Việt Nam.

+ Hình thành và củng cố khối liên minh công nông - lực lượng nòng cốt của cách mạng.

+ Được xem là cuộc diễn tập đầu tiên mang tính tổng duyệt, để lại nhiều bài học quý báu, chuẩn bị tiền đề cho thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Hình 3. Tượng đài Xô Viết Nghệ - Tĩnh (huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh)