Lý thuyết Bài 6. Việt Nam từ năm 1930 đến năm 1945 (P4) SVIP

II. CUỘC VẬN ĐỘNG TIẾN TỚI KHỞI NGHĨA GIÀNH CHÍNH QUYỀN

3. Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

- Tháng 8-1945, khi Nhật Bản tuyên bố đầu hàng Đồng minh, quân Nhật ở Đông Dương hoang mang, mất tinh thần.

=> Đây là thời cơ chín muồi để Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh lãnh đạo nhân dân đứng lên giành chính quyền.

- Ngày 13-8-1945, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh thành lập Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc, ra Quân lệnh số 1, phát động tổng khởi nghĩa trên cả nước.

Hình 1. Quân lệnh số 1 của Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc, ngày 13-8-1945

- Tiếp đó, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp từ ngày 14 đến ngày 15-8-1945, xác định thời cơ, thông qua kế hoạch lãnh đạo nhân dân tổng khởi nghĩa.

- Đại hội Quốc dân ở Tân Trào diễn ra từ ngày 16 đến ngày 17-8-1945 đã thông qua quyết định tổng khởi nghĩa, bầu Ủy ban dân tộc giải phóng do Hồ Chí Minh làm chủ tịch.

Hình 2. Quốc dân Đại hội Tân Trào. Tranh tư liệu

- Diễn biến chính của Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945:

+ 14-8: Khởi nghĩa nổ ra ở nhiều xã, huyện thuộc Quảng Ngãi, Thanh Hóa.

+ 16-8: Võ Nguyên Giáp chỉ huy lực lượng vũ trang giải phóng Thái Nguyên.

+ 18-8: Các tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành được chính quyền cấp tỉnh sớm nhất.

+ 19-8: Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội - mở đầu cao trào giành chính quyền trên cả nước.

+ 23-8: Khởi nghĩa thắng lợi ở Huế.

+ 25-8: Khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn.

+ 28-8: Đồng Nai Thượng và Hà Tiên là hai địa phương cuối cùng giành chính quyền.

Hình 3. Biểu tình ngày 19 tháng 8 năm 1945 trước cửa Phủ Khâm sai, Hà Nội

- Sự sụp đổ của chế độ phong kiến và sự ra đời của nhà nước mới:

+ 30-8-1945: Tại Huế, vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị, chấm dứt chế độ quân chủ tồn tại hàng nghìn năm.

+ 2-9-1945: Tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

4. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Tám năm 1945

a. Nguyên nhân thắng lợi:

- Nguyên nhân chủ quan:

+ Đảng Cộng sản Đông Dương và Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo sáng suốt, đề ra đường lối cách mạng đúng đắn, kịp thời chớp thời cơ.

+ Nhân dân Việt Nam có truyền thống yêu nước, tinh thần đấu tranh kiên cường, đoàn kết toàn dân dưới ngọn cờ Việt Minh.

- Nguyên nhân khách quan:

+ Nhật Bản bại trận trước quân Đồng minh, quân Nhật ở Đông Dương hoang mang, rệu rã.

=> Tình hình quốc tế thuận lợi, tạo thời cơ “ngàn năm có một” cho nhân dân ta tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

b. Ý nghĩa lịch sử:

- Đối với dân tộc Việt Nam:

+ Đập tan ách thống trị của thực dân Pháp và phát xít Nhật, chấm dứt chế độ phong kiến.

+ Giành lại độc lập dân tộc, thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (2-9-1945).

+ Nhân dân từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước.

+ Mở ra kỉ nguyên mới: Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Hình 4. Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, ngày 2 tháng 9 năm 1945

- Đối với thế giới:

+ Góp phần vào thắng lợi chung của phe Đồng minh chống phát xít.

+ Giáng một đòn mạnh vào hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc, thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.

+ Trở thành nguồn cổ vũ to lớn cho nhân dân các nước thuộc địa đứng lên giành độc lập.